แชร์

ขั้นตอนการจัด "ท่านอน" ที่ถูกต้อง สำหรับผู้ป่วยติดเตียง

อัพเดทล่าสุด: 10 ก.ค. 2025

42 ผู้เข้าชม

️การดูแลผู้ป่วยติดเตียง: การจัดท่าทางและการพลิกตัว
ผู้ป่วยติดเตียงคือผู้ที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองในการลุก เดิน หรือเปลี่ยนอิริยาบถได้ ต้องนอนอยู่บนเตียงตลอดเวลา หรือส่วนใหญ่ของวัน ดังนั้น การจัดท่าทางและการพลิกตัวอย่างเหมาะสมและสม่ำเสมอ ถือเป็นหัวใจของการดูแลเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดให้กับผู้ป่วย

ความสำคัญของการจัดท่าทางและพลิกตัวผู้ป่วยติดเตียง

1.ป้องกันแผลกดทับ (Pressure ulcers)
เมื่อผู้ป่วยต้องนอนในท่าเดิมนาน ๆ โดยไม่มีการเคลื่อนไหว จะทำให้ผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังถูกกดทับจากน้ำหนักตัวของผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะบริเวณปุ่มกระดูก เช่น ส้นเท้า ก้นกบ สะโพก หลัง ไหล่ และข้อศอก ทำให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวกจนเกิดแผลกดทับ ซึ่งอาจลุกลามจนถึงชั้นกล้ามเนื้อหรือกระดูกได้
2.ส่งเสริมการไหลเวียนโลหิต
การเปลี่ยนท่าทางช่วยกระตุ้นให้เลือดหมุนเวียนดีขึ้น ลดความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน และช่วยให้หัวใจไม่ต้องทำงานหนักเกินไป
3.ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ
ผู้ป่วยที่นอนท่าเดิมนาน ๆ โดยเฉพาะท่านอนหงาย อาจมีการสะสมของเสมหะหรือน้ำในปอด ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดปอดอักเสบได้ การเปลี่ยนท่าทางช่วยให้ปอดสามารถขยายตัวและระบายเสมหะได้ดีขึ้น
4.ป้องกันการยึดติดของข้อ (Joint contracture)
เมื่อผู้ป่วยไม่ได้ขยับข้อเป็นเวลานาน ข้อต่อต่าง ๆ อาจเกิดการยึดติด ทำให้เคลื่อนไหวไม่ได้ตามปกติ การจัดท่าและขยับข้อต่อช่วยรักษาช่วงการเคลื่อนไหวของร่างกาย
5.ส่งเสริมความสุขสบายและลดความเจ็บปวด
การนอนในท่าเดิมนาน ๆ อาจทำให้เกิดอาการปวดเมื่อย เครียด หรือรำคาญ การพลิกตัวช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกดีขึ้น ผ่อนคลาย และหลับได้ดีขึ้น

ความถี่ในการเปลี่ยนท่าทาง

ควรเปลี่ยนท่าทางของผู้ป่วย ทุก 2 ชั่วโมง

ในบางกรณี เช่น ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อแผลกดทับ หรือผิวหนังบอบบาง อาจต้องเปลี่ยนท่าบ่อยขึ้น (เช่น ทุก 1 ชั่วโมง)
บันทึกเวลาและตำแหน่งการเปลี่ยนท่าไว้เพื่อความต่อเนื่องของการดูแล

ตัวอย่างท่าทางพื้นฐานในการดูแลผู้ป่วย

ท่านอนหงาย (Supine Position) ศีรษะหนุนหมอนพอดี ไม่สูงเกินไป ใต้เข่าและข้อเท้าควรมีหมอนรอง เพื่อป้องกันแรงกดที่ส้นเท้า ควรจัดแขนให้อยู่ในท่าที่สบาย ไม่กดทับตัวเอง
ท่านอนตะแคง (Lateral Position) ตะแคงข้างซ้ายหรือขวาสลับกัน ใช้หมอนรองหลัง แขน ขา และข้อเท้า ท่านี้ช่วยลดแรงกดทับบริเวณก้นกบได้ดี
ท่านั่งพิงเตียง (Fowlers Position) ใช้เมื่อนั่งทานอาหาร หรือทำกิจกรรมบางอย่าง ปรับหัวเตียงให้สูงประมาณ 30-45 องศา ระวังไม่ให้ผู้ป่วยไถลลงจากเตียงซึ่งอาจทำให้เกิดแผลกดทับบริเวณก้นได้
ท่ากึ่งนั่งกึ่งนอน (Semi-Fowlers Position) ใช้กรณีผู้ป่วยมีปัญหาด้านระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคปอด หอบหืด ศีรษะยกสูง 15-30 องศา เพื่อช่วยให้หายใจสะดวก

วิธีพลิกตัวผู้ป่วยอย่างถูกต้อง

1.เตรียมอุปกรณ์และสถานที่
ปรับเตียงให้อยู่ในระดับที่ผู้ดูแลทำงานได้สะดวก
ถอดเครื่องประดับหรือสิ่งของที่อาจทิ่มแทงผู้ป่วย
แจ้งผู้ป่วยก่อนทำทุกขั้นตอน แม้ผู้ป่วยจะไม่ตอบสนอง

2.วิธีพลิกตัว
จับมือข้างหนึ่งไขว้ไว้ที่หน้าอก หรือวางไว้ข้างตัว
งอขาข้างที่อยู่ฝั่งตรงข้ามกับทิศทางที่จะพลิก
ผู้ดูแลใช้มือหนึ่งรองหัวไหล่ มือหนึ่งรองสะโพก ค่อย ๆ พลิกตัวไปด้านข้าง
วางหมอนรองหลังเพื่อพยุงไม่ให้พลิกกลับ และรองแขนกับเข่าที่พับไว้

3.ตรวจสภาพผิวหนัง
ตรวจดูว่าผิวหนังมีรอยแดง รอยถลอก หรือแผลหรือไม่
ใช้แป้งฝุ่นหรือครีมที่เหมาะสมทาเพื่อลดความอับชื้น

️ข้อควรระวัง
หลีกเลี่ยงการลากหรือดึงผู้ป่วย เพราะอาจทำให้เกิดการถลอกหรือแผล
ระวังการกดทับของสายให้น้ำเกลือ สายให้อาหาร หรือสายปัสสาวะ
อย่าปล่อยให้ผู้ป่วยนอนบนรอยย่นของผ้าปูเตียง เพราะอาจทำให้เกิดแรงกดทับมากขึ้น
ควรใช้ถุงมือและรักษาสุขอนามัยเสมอขณะดูแล

Tags :

จัดท่านอน